menschliches herzStosowanie natomiast doustnie niektórych opiatów jako leków przeciw-kaszlowych, i tak odpowiednio ograniczone, stwarza minimalne zagrożenie zależnością. Uwag tych nie należy traktować jako zachęty do zmniejszenia ostrożności, wręcz przeciwnie: opiaty jako leki przeciwbólowe nie mogą być zapisywane chorym leczonym ambulatoryjnie (z wyjątkiem nowotworów złośliwych). Pominąwszy jednak opisywane wyżej, na szczęście rzadkie, przypadki, w których nadużywanie i zależność zostały spowodowane błędami jatrogennymi, w nadużywaniu nie można nie doceniać znaczenia różnych, czynników usposabiających. Należą do nich stany nadmiernego napięcia emocjonalnego wywołane przez sytuacje konfliktowe. W stanach takich pewna część osób ratuje się ucieczką: jedni ?uciekają w chorobę” (nerwice i psychonerwice), inni ?uciekają w zależność”, np. alkoholizm. Środek uzależniający pozwala uniknąć nieprzyjemnych doznań, usuwa lęk, monotonię, nudę, pozwala widzieć wszystko przez ?różowe okulary”, znosi, brak perspektyw szarego, powszedniego dnia. Jest uderzające, że w okresie wielkich przemian społecznych (i jednostkowych) spożycie etanolu gwałtownie zmniejsza się, a w stagnacji, marazmie ? zwiększa się.. Środki uzależniające, stwarzając sztuczny obraz świata i istniejących stosunków, zwalniają również z działania i aktywnej postawy. Czyż można się więc dziwić, że okupanci podczas II Wojny Światowej byli zainteresowani w zwiększeniu spożycia napoi alkoholowych?